İçindekiler
Devletler eskiden beri anayasalar kullanmakta. Tarihteki ilk anayasayı bulmak için yapılan araştırmalar vardır.
Anayasa
Anayasa maddi anlamda anayasa ve şekli anlamda anayasa olmak üzere 2 şekilde tanımlanır.
Maddi Anlamda Anayasa
Devletin organlarının kuruluş ve işleyişini belirleyen hükümler bütünüdür.
Şekli Anlamda Anayasa
Diğer yasalardan üstün, daha zor yöntemlerle değiştirilebilen hükümler bütünüdür.
Bu bilgiler dahilinde şekli anlamda anayasanın tanımı daha doğrudur. Bunun iki sebebi vardır. Bunlardan birincisi devletin kuruluşuna dair pek çok bilginin kanunlarda yer almasıdır. İkincisi olarak anayasalarda anayasal nitelikte olamayacak hükümler bulunmaktadır. Devletin kuruluşuyla alakalı olmayan hükümler de vardır. Bunlar da anayasa metninin bir kuralıdır. Eğer maddi anlamda anayasa tanımı doğru olsaydı bu hükümler anayasa hükmü sayılmazdı ki böyle bir şey mümkün değildir.
Anayasa Çeşitleri
Anayasa çeşitleri ülkeden ülkeye değişiklik gösterebilir. Bu çeşitler; yazılı, geleneksel (Yazısız), sert, yumuşak, çerçeve ve kazuistik anayasadır.
Yazılı Anayasa
Anayasal kuralların yazılı olarak bir araya getirildiği anayasa çeşididir. Devletlerin çoğu bu tür anayasa kullanır.
Geleneksel Anayasa
Kuralların gelenek biçiminde aktarıldığı anayasa çeşididir. İngiltere, İsrail bu anayasa çeşidini kullanır.
Sert Anayasa
Değiştirilmesi zor olan anayasalardır. Değiştirilmesi için belirli hükümler gereklidir.
Yumuşak Anayasa
Sert anayasanın tersine değiştirilmesi kolay olan anayasalar için kullanılan terimdir.
Çerçeve Anayasa
Ayrıntıya girmeyen anayasalardır. Ülkemizde 1921 yılında çıkarılan anayasa buna örnektir.
Kazuistik Anayasa
Ayrıntılı bir şekilde olan anayasalardır. 1924, 1961, 1984 yılındaki anayasalardır.
Bu pratik bilgiler sonrasında tarihteki ilk anayasadan bahsetme sırası geldi.
Tarihteki İlk Anayasa
1877’ de Ernest de Sarzec’ in Irak’ ta yaptığı kazılarda, M.Ö 2300 yılında Sümerler döneminde yaşayan Lagaş devlet kralı Urukagina’ nın çıkardığı kanunların kanıtları bulunmuştur. Bu belgenin kalıntıların tamamına ulaşılamamış olmasına rağmen belki anayasa için en eski örnek olabilir. Bu kanunlarda vatandaşların haklarından söz edilmektedir.
Sümerlerden sonra, birçok devlet, özel yazılı kanunlarla yönetilmesine rağmen bilinen en eski belge Ur şehrine ait Ur-Nammu Kanunları’ dır. Sümerce yazılan bu hükümler MÖ 2050 yılına aittir. Bu kanunlardan önce çıkarılan anayasalar bulunuyor olsa da bir bütün halinde mevcut olan en eski yasal metindir.
Bu kanunlar Ur-Nammu ‘ya atfedildiği söylense de metnin gövde kısmını Ur-Nammu’ nun oğlu tarafından hazırlandığı da olası bir ihtimaldir.
Bu kanunlar elli yedi tane hükümden oluşmuş olmasına rağmen bunların kırkı bilinmektedir. Bu hükümlerin büyük kısmı ceza hukuku ve aile hukukunu içermektedir. Bu kanunda hırsızlık ve adam öldürme gibi suçlar için idam, diğer suçlar için para cezaları getirilmekteydi.
Günümüzde ilk örneği İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.
Ur-Rammu Kanunları dışında bilinen eski hukuk kurallarının bazıları arasında İsin Krallığı döneminde çıkarılan Lipit-İştar Kanunları, Babil’ de Hammurabi Kanunları, Hitit ve Asur uygarlıklarının kanunları ve Mozaik Kanunları vardır.