İçindekiler
Osmanlı Devleti’nde Lale Devri olarak bilinen dönem 1718 ile 1730 yılları arasını kapsar. Pasarofça Antlaşması ile başlamış olup Patrona Halil İsyanı ile sona ermiştir. Devrin padişahı III. Ahmet, sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’dır.
Lale Devri Adlandırması
Devre bu ismi verdiren lale yetiştiriciliğindeki ve lale bahçelerinin sayısındaki olağanüstü artıştır. Bu dönemde yüzlerce lale türü yetiştirilmiştir. Adlandırmayı ilk Yahya Kemal Beyatlı kullanmış, sonraları yaygınlaşmıştır.
Lale Devrinin Önemli Yenilikleri
1) Matbaanın Kurulması
15. yüzyılda Avrupa’da icat edilen matbaa Osmanlı Devleti’nde 1727 yılında kurulmuştur. Kurucuları İbrahim Müteferrika ile Mehmet Sait Efendi’dir. Bu sayede toplumsal bilgi birikiminin geleceğe aktarılması güvence altına alınmıştır.
2) Tulumbacılar Birliği
İstanbul’a büyük zararlar veren yangınlara karşı mücadele edebilmek amacıyla Yeniçeri Ocağına bağlı olarak Tulumbacılar ismiyle anılan bir birlik kurulmuştur. Modern anlamdaki ilk itfaiye örgütüdür.
3) Geçici Elçiler
Osmanlı Devleti Avusturya, Fransa ve Rusya gibi ülkelere elçiler göndermiştir. Bu girişim farklı toplumların yakından tanınmasına, özellikle batı genel kültür seviyesinin Osmanlı Devleti için öneminin artmasına yol açmıştır. Elçiler sayesinde devletlerarası ilişkiler olumlu yönde gelişmiştir.
4) Yurtdışına Gönderilen Gençler
Avrupa ülkelerinde eğitim görmeleri amacıyla gençler gönderilmiştir. Bundan güdülen amaç bu gençlerin Avrupa’nın ulaştığı uygarlık düzeyini ülkelerine taşımasıdır.
5) Tercüme Heyeti
Doğudan ve batıdan birçok eser Türkçeye çevrilerek Osmanlı din ve kültür yaşamının geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapmıştır.
6) Çiçek Aşısı
Çiçek hastalığı devlerin en tehlikeli ve güçlü hastalıklarından biriydi. Bununla mücadele edebilmek amacıyla ilk defa çiçek aşısı kullanılmıştır. Uygulama başarıyla sonuçlanmış, insanlar bu ateşli ve ağır hastalığa karşı bağışıklık kazanmıştır.
7) Denizcilik Alanındaki Gelişmeler
Tersanelerin birçoğu ıslah edilmiştir. Üç ambarlı gemilerin yapımına başlanarak ulaşım ve ticaret tekniğinin gelişimi için çalışılmıştır.
8) Atölye ve Fabrikalar
Seramik, çinicilik ve kumaş dokuma alanında faaliyet gösteren üretim yerleri kurularak hem ekonominin hem de zanaat kültürünün canlanması için çabalanmıştır.
9) Hendesane
1727’de Üsküdar’da açılan modern askeri eğitim veren okullardır. Yeniçerilerin yarattığı tehdit sonucu kapatılmıştır.
Lale Devrinde Sanat
Lale Devrinde sanatsal faaliyetler de çoğalmıştır. Devir birçok şair barındırmasına rağmen bunların en ünlüsü Nedim’dir. O şiirlerinde Lale Devrinin ruhunu coşkunlukla yansıtmıştır. Minyatür ve nakkaş alanında Levni, müzik alanında Tanburi Mustafa Çavuş önemli eserler vermiştir. Lale Devrindeki mimari eserlerin en ünlüsü ise III. Ahmet’in adıyla anılan İstanbul’daki çeşmedir.
Lale Devri Eğlence Yaşamı
Bu dönemde yaşanan zevk ve sefa eğlenceleri devre damgasını vurmuştur. Öyle ki halkın çektiği sıkıntılara ve yoksulluğa karşılık padişah ve çevresinin zengin rahatlığı hem bu devrin sonunu hazırlamış hem de sonraları genellikle eğlence kültürüyle anılmasına neden olmuştur.
Lale Devrinin Sonu
Yeniçeri Patrona Halil’in öncülüğünde gerçekleşen isyanın sonucunda III. Ahmet tahtan indirilerek yerine I. Mahmut geçirilmiştir. Böylelikle Lale Devri sona ermiştir.