İçindekiler
Ekran kartı nedir? Ekran kartı işlevi ve çalışma prensibi, özellikle bilgisayarda yüksek grafik performansı ihtiyacı olan oyun veya grafik, mimarlık, çizim programları kullanacak kişilerin yakından ilgilendiği bir konudur. Bir bilgisayarın işlevsel olmasında en önemli görevi üstlenen donanım parçalarından biri de ekran kartıdır.
Bilgisayarda görüntünün monitöre kaliteli biçimde aktarılmasını yani ekrandan görüntü verilmesini sağlayan aygıt ekran kartıdır. Monitörde görülen her türlü çıkış, ekran kartı üzerinden aktarılan bilgilerden oluşmaktadır. Ekran kartının en genel tabiri ile ne olduğunu ve ne işe yaradığını öğrenmek istiyorsanız bu yazımıza göz atabilirsiniz.
Ekran Kartı Nedir?
Ekran kartı kullanımı bilgisayarın en önemli işlevsel özelliklerinden birini yerine getirmektedir. Bilgisayar denilince akla ilk gelen terimlerden ve donanım cihazları arasında ekran kartları yer almaktadır. Bilgisayarı kullanırken ihtiyaç duyulan görüntünün monitöre yansıtılmasını sağlayan bu donanım, aynı zamanda elde edilen görüntü performansını da belirlemektedir.
Bilgisayar monitöründe bir görüntünün kaliteli ve sorunsuz olması hem ekran kartının sahip olduğu özelliklere hem de monitörün kapasitesine bağlıdır. Çünkü monitör ekran kartının performansına karşılık verebilecek seviyede kaliteli değilse, ekran kartının çok yüksek özellikli olması da bir işe yaramayacaktır.
Bilgisayar dünyasında üretilen pek çok farklı tipte ekran kartı modeli bulunmaktadır. Özelliklerine ve donanım seçeneklerine göre ekran kartlarının farklı video modları sunduğu bilinmektedir. Monitörler, görüntüleri bilgisayar kullanıcısına gösterebilmek için analog sinyaller kullanmaktadır. Ekran kartları ise ekrana yansıtılacak görüntünün dijital bilgisini alıp işleyen ve kendi belleğinde depolayarak analog sinyale çeviren bir donanımdır.
Ekran Kartı Nasıl Çalışır?
Ekran kartı çalışma prensibi, tecrübeli bilgisayar kullanıcıları kadar ilk defa bilgisayar satın alacak kişilerin de hakkında bilgi sahibi olmak istediği bir konudur. Ekran kartları temelde, monitöre aktarılacak görüntünün dijital formattan analog formata çevrilmesini sağlayan çok önemli bir donanımdır. Ekran kartlarının kendi üzerinde bulunan dahili bellekleri sayesinde bilgisayarlar, görüntüleri ayrıca depolamak zorunda kalmaz. Bu sayede bilgisayarın performansı daha efektif bir şekilde kullanılabilmektedir.
Ekran kartları, üzerinde dahili bellek bulunacak şekilde üretilmektedir. Bu bellekler görüntünün ekran kartı üzerinde depolanmasını sağlamaktadır. Bu işlevsel yapısı nedeniyle donanımın aynı oranda güce ihtiyacı olduğu da bilinmektedir. Özellikle yüksek performanslı ekran kartları, daha yüksek boyutlarda görüntü depolaması yapabildikleri için standart muadillerine kıyasla daha fazla güç tüketmektedir.
Ekran kartlarının bilgisayar dünyasındaki bir diğer ismi de grafik kartlarıdır. Bilgisayar üzerinden bir işlem yapılırken, işlemin monitör üzerinden takip edilmesi mümkündür. Bu işlemi dijital olarak kaydedip monitörün çıkış ünitesine aktaran donanıma ekran kartı adı verilmektedir. Ekran kartı sayesinde bilgisayar monitöründe;
- Her türlü yazı,
- Grafik ve şekiller,
- Resimleri
- Film ve ve videolar
gibi pek çok farklı şeklin oluşması sağlanabilmektedir. Bilgisayarın ana kartı üzerinde yer alan işlemci ile bilgisayarın kullanılmasını sağlayan monitör arasındaki işlevsel bağlantıyı kuran yapıya ekran kartı denilmektedir. Monitörde görülen her türlü çıkışlar ekran kartından yani grafik kartından monitöre aktarılan bilgilerden oluşmaktadır.
Ekran Kartı Modelleri
Ekran kartı çeşitleri de diğer tüm bilgisayar donanımlarında olduğu gibi teknoloji ile birlikte gelişip performansı artmaktadır. Ekranda oluşacak görüntü, işlemci ile monitör arasındaki bağlantıyı sağlayan ekran kartı tarafından toplanıp kendi dahili belleklerinde kayda alınmaktadır.
Kayıt edilen bu bilgiler, ekran kartı tarafından monitöre video sinyaline dönüştürülerek gönderilmiş olmaktadır. Grafik kartları farklı kalitelerde ve seviyelerde üretildiği için bu kartlarla ilgili bilgisayar dünyasında kullanılan bazı standartlar bulunmaktadır. Bu standartlar arasında öne çıkan modeller şunlardır:
- MDA (Monochrome display adapter)
- ASCII
- CGA (Colar graphics adapter)
Grafik kartlarında sık görülen MDA, bilgisayar ekranında sadece harfleri, sayıları ve özel karakterleri gösteren modeldir. Öte yandan ASCII ise karakter özel grafik simgelerini gösterebilmektedir.
CGA ise ilk renkli donanıma sahip ekran kartı modelidir. Bu grafik kartları 16 farklı renk gösterirken aynı zamanda yazı, grafik ve renk olmak üzere 3 farklı moda sahiptir. Günümüz bilgisayarlarında CGA tabanlı ekran kartı modelleri kullanılmamaktadır.
Ekran Kartı Özellikleri
Grafik kartı donanım özellikleri, ekran kartının işlevselliğine ve donanım kalitesine göre değişiklik gösterebilmektedir. Çünkü bilgisayar dünyasında ekran kartlarının her birinin farklı özellikleri bulunduğu bilinmektedir. Her ne kadar bilgisayarda kullanılan ekran kartları farklı özelliklere sahip olsalar da temelde 3 ortak özellikleri bulunmaktadır. Bunlar;
- Video chip: Ekranda yer alması gereken görüntülerin oluşturulduğu sinyalleri üretir.
- RAM: Ekrana gönderilen görüntülerin depolandığı bölümdür. Grafik performansının artması için erişim hızının yüksek olması gerekir.
- RAMDAC: Grafik işlemcisinde işlenen ve belleğe aktarılan bilgiler doğrudan monitöre gönderilemediği için dijital sinyallerin analog sinyallere dönüştürülmesini sağlar.
Söz konusu 3 performans bileşenin sahip olduğu teknolojik donanımlar, o ekran kartının görüntüyü monitöre aktarmasında ne kadar başarılı olup olmadığını belirleyen temel faktörler olarak kabul edilmektedir. Ekran kartları, bilgisayar işlemcisinin performansına katkı sağlayan en önemli donanım birimleridir.
PCI veya AGP veri yolunu kullanan bu kartlar, ana kartta yer alan işlemcinin rahatlamasını ve daha az iş yapmasını sağladığı için avantajlıdır. Bir grafik kartının gücü ve bellek durumu, ekrana yansıtılan görüntünün hızını ve kalitesini belirleyen temel dinamiklerdir. Bununla birlikte yukarıda açıkladığımız 3 unsur da ekran kartlarının nasıl bir kaliteye sahip olduğunu gösteren önemli verilere işaret etmektedir.
Ekran Kartı Kalitesi Nasıl Anlaşılır?
Ekran kartı kalite seviyesi, özellikle yüksek performans gerektiren işlemlerle uğraşanların ekran kartı seçiminde dikkat ettiği bir unsurdur. Bilgisayarın ana kartında bulunan işlemci, bir yazılımı ve bu yazılımın açılabilmesi için gereken grafik bilgilerini ekran kartına bir kablo aracılığıyla göndermektedir.
Grafik kartı işlemciden gelen bu bilgileri kullanarak, ekranda piksel boyutunda ayarlama yapar. İşlemci bilgileri ekran kartına belleğinde depolaması için gönderdikten sonra geometrik bilgiler ön belleğe aktarılır. Bu sayede gölgelendirme adı verilen işlem uygulanmaktadır. Ekran kartının sahip olduğu donanım özellikleri ve bellek kapasitesi, bu işlemler sırasında ekran kartı kalitesini belirleyen faktörlerdendir.