İçindekiler
Azerbaycan Nerede Yer Alır?
Azerbaycan Kafkasya’nın güneydoğusunda yer alır. Kafkasya’nın en büyük nüfusa ve yüz ölçümüne sahip olan ülkesidir. Yüz ölçümü ise 86,6 bin km²’dir.
Azerbaycan’ın güneyinde İran, güneybatısında Türkiye kuzeyinde de Rusya bulunur. Kuzeybatıda Gürcistan ve batıda ise Ermenistan ile komşudur. Ülkemiz ile arası 17 km’dir.
Azerbaycan Tarihi
Azerbaycan Hz. Ömer zamanında fethedilmiştir. Bu dönemde bölgedeki ticaret gelişmiş, halkın genel kültür düzeyi artmış ve şehirler önemli ticaret merkezleri haline gelmiştir. Abbasi Devleti’nin zayıflaması sonucu farklı hanedanlıklar kurulmuştur.
Osmanlı’nın Bölgeye Girmesi
Yavuz Sultan Selim’in 1514 tarihinde kazandığı Çaldıran Zaferi ile Tebriz ve Güney Azerbaycan’ da Osmanlı Devleti egemen olmuştur. Bölge daha sonra Safeviler’in eline geçmiş fakat Kanuni Sultan Süleyman zamanında tekrar geri alınmıştır.
Fakat daha sonra Osmanlı’da çıkan iç karışıklıkları fırsat bilen Safeviler bölgedeki kontrolü tekrar ele almışlardır. Sonrasında 4. Murat bölgeye tekrar girmeyi başarmıştır, fakat Safeviler bölgede hâkim güç olmaya devam etmişlerdir.
Safevi hükümdarının ölümü üzerine Azerbaycan elli yıl bağımsız bir ülke olarak yaşamıştır. Fakat bu dönemde de fazlasıyla yaşanan iç karışıklıklar sebebi ile bölgede yavaş yavaş Ruslar egemen olmaya başlamışlardır. Fakat bölgenin bir kısmına da İran hâkim duruma gelmiştir.
İran ve Rusya arasında imzalanan Türkmençay Anlaşması ve Osmanlı-Rus savaşlarının sonucunda imzalanan Edirne Anlaşması ile Azerbaycan ikiye ayrıldı. Güney Azerbaycan’da İran hâkimiyeti başladı. Daha sonra 28 Mayıs 1918’de Azerbaycan Cumhuriyeti ilân edildi ve Azerbaycan tarihe bir Türk devleti olarak geçti.
Daha sonra Osmanlı devleti ve Batum arasında imzalanan bir anlaşmaya göre, Osmanlı devleti Azerbaycan’ın güvenliğini temin etmek ve asayişin devamının sağlanması adına bölgeye girdi.
Fakat bu sırada 1. Dünya savaşına katılmış olan Osmanlı Devleti Mondros anlaşmasının neticesi olarak ittifak devletleri tarafından işgale uğramıştı. Kendi ülke sınırları tehdit altında olan Osmanlı devleti Bakü den çekilmek zorunda kaldı. Bunun üzerine bölge bu sefer de İngilizler tarafından işgal edildi. Bağımsızlığını korumak için gerekli toparlanmayı bir türlü sağlayamayan Azerbaycan’ın bu dönemde Rusya tarafından mevcut hükümeti feshedildi. Daha sonra ise Azerbaycan Sovyetlere bağlandı.
Moskova yönetimi Azerbaycan’daki Ermenilere katliam yapıldığı yönündeki bilgi ile bölgede kanlı bir kıyım başlattı. Bu durum halkın Moskova yönetimine karşı ayaklanmasına sebep oldu. Diğer taraftan Bolşevikler 1917’de bir bildiri yayınlayarak milletlerin kendi kaderlerini yine kendilerinin belirleyeceklerini ve bağımsız devletlerini kurabileceklerini belirtmişlerdir. Ve bunun üzerine 1918’de Azerbaycan bağımsızlığını ilan etti. Fakat Sovyetler bu bağımsızlık ilanını tanımadı ve Azerbaycan tekrar Sovyet yönetimine girdi.
Bağımsız Bir Azerbaycan
Sovyetler de yaşanan değişimler neticesinde Azerbaycan’da bağımsızlık hareketleri tekrar başladı. Sovyetlerin dağılmasından sonra Azerbaycan 1991 de tekrar bağımsızlığını ilan etmiştir. Azerbaycan’ı resmi bir devlet olarak tanıyan ilk ülke ise Türkiye olmuştur.