İçindekiler
Birinci Dünya Savaşının Nedenleri ve Başlangıcı
Birinci Dünya Savaşı küresel düzeyde yaşanan ilk büyük savaştır. Temel nedeni emperyalist düzeye ulaşmış kapitalist devletler arasındaki paylaşım mücadelesidir. Savaşın merkezi Avrupa’dır. Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun gelecek hükümdarı Franz Ferdinand 28 Haziran 1914’te Sırbistan’da bir Sırp milliyetçisince öldürülmüştür. Bu olay savaşı tetiklemiştir. 28 Temmuz 1914’te Sırbistan’ın Avusturya-Macaristan İmparatorluğunca işgal edilmeye başlanmasıyla Birinci Dünya Savaşı başlamıştır.
Birinci Dünya Savaşının Tarafları
Savaş öncesinde var olan siyasal ortaklıklar savaşla birlikte iki tarafta toplanmıştır. Her iki taraf da büyük ve güçlü devletlerin öncülüğünde oluşmuştur. Taraflardan biri İngiltere, Fransa ve Rusya öncülüğündeki İtilaf Devletleri grubu, diğeri ise Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu öncülüğündeki İttifak Devletleri grubudur.
İtilaf Devletleri
İtilaf devletleri grubunu oluşturan devletler şunlardır: İngiltere, Fransa, Rusya, İtalya, Belçika, Amerika Birleşik Devletleri, Japonya, Sırbistan, Romanya, Yunanistan, Portekiz ve Karadağ. Rusya savaşa ilk giren devletlerden biri olmakla birlikte Ekim Devrimi sonucu Çarlık rejiminin yıkılmasıyla 1917 yılında savaştan çekilerek savaş öncesi yapılan gizli antlaşmalar hakkında genel bir bilgi paylaşımı gerçekleştirmiştir. Savaşın başlangıcında ortada bir siyaset izleyen İtalya 1915 yılında İtilaf devletlerine katılmıştır. Savaşta önemli rol oynayan Amerika Birleşik Devletleri de 1917 yılında İtilaf devletleri tarafında savaşa katılmıştır.
İttifak Devletleri
İttifak devletleri grubunu oluşturan devletler şunlardır: Almanya, Avusturya-Macaristan, Osmanlı ve Bulgaristan. Osmanlı Devleti savaşa 1914 yılında, Bulgaristan ise 1915 yılında İttifak devletleri tarafında katılmıştır.
Birinci Dünya Savaşının Sonucu
Birinci Dünya Savaşı milyonlarca insanın yaşamını kaybetmesine, büyük bir toplumsal ve ekonomik genel kültür yıkımına neden olmuştur. İttifak devletlerinin yenilgisiyle sonuçlanmıştır. Savaşın sonucunda dönemin büyük imparatorluklarından Avusturya-Macaristan ile Osmanlı parçalanmıştır. İtilaf devletlerinin yenilen devletlerle imzaladığı ve savaşı resmen bitiren barış antlaşmaları şunlardır: Almanya ile 28 Haziran 1919’da Versailles Antlaşması, imparatorluğun parçalanmasıyla kurulan Avusturya ile 10 Eylül 1919’da Saint Germain Antlaşması, Bulgaristan ile 29 Kasım 1919’da Neuilly Antlaşması, Macaristan ile 4 Haziran 1920’de Trianon Antlaşması ve Osmanlı Devleti ile 10 Ağustos 1920’de Sevres Antlaşması.
Savaş Sonrası Dönem
İmparatorlukların yıkılmasıyla birlikte Avrupa’nın siyasi haritası kökten değişmiştir. Yugoslavya, Polonya, Çekoslovakya, Macaristan, Finlandiya gibi birçok yeni devlet kurulmuştur. Osmanlı Devleti’nin topraklarının bir kısmı İngiltere ve Fransa’nın egemenliği altına girmiştir. Rusya’da 1917 yılında gerçekleşen Ekim Devrimi sonucu sosyalist bir siyasal rejim kurulmuştur. İngiltere ve Fransa dünya siyaset arenasındaki ağırlıklarını artırmışlardır. Savaşı kaybeden devletler çok ağır yaptırımlara maruz kalmıştır. Özellikle Almanya’nın Versailles Antlaşması sonucu karşılaştığı ağır yaptırımlar sonraları faşizmin doğuşunda ve yükselmesinde etkin bir rol oynamıştır. Bir daha böyle bir savaşın yaşanmaması ve uluslararası düzenin korunması amacıyla Cemiyeti Akvam, yani Milletler Cemiyeti kurulmuştur. Türkiye bu kuruluşa 1932 yılında katılmıştır. Milletler Cemiyeti dünya barışını korumak konusunda başarısız olmuştur. İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte ortadan kalkmıştır.