İçindekiler
0 Rakam Mıdır? Sıfır’ın rakam olup olmadığı konusu hakkında ciddi tartışmaların olduğu görülmektedir. İnternet üzerindeki kaynaklarda veya herhangi bir lise seviyesindeki matematik kitabında, sıfırın doğal sayı olup aynı zamanda rakam olduğu bilgisi paylaşılmaktadır. Dolayısıyla 0 rakam olarak tanımlanan matematiksel bir terimi ifade etmektedir. Sıfır rakam mıdır sorusunun yanıtı ve matematikte kullanılan rakam teriminin tanımıyla ilgili detayları yazımızdaki bilgilere göz atarak öğrenebilirsiniz.
Öncelikle rakam, matematiksel bir terim olarak karşımıza çıkmaktadır. Rakamın tanımına bakıldığında; sayıları yazılı olarak göstermeye yarayan semboller şeklinde ifade edilmektedir. Onluk sayma sistemi, günümüzde temel matematik hesaplamalarının da esas unsurlarını oluşturmaktadır. Söz konusu matematikteki onluk sayma sistemi içinde yer alan rakamlar sırasıyla şu şekilde açıklanmaktadır:
- Sıfır – 0
- Bir – 1
- İki – 2
- Üç – 3
- Dört – 4
- Beş – 5
- Altı – 6
- Yedi – 7
- Sekiz – 8
- Dokuz – 9
Dolayısıyla bu tür onluk sayma sistemindeki rakamlara bakıldığında sıfır rakam mı sorusunun cevabı evettir. Bu bağlamda sıfır yukarıdaki tanımlamalar gereği, rakam olarak kabul edilmektedir. Aynı zamanda doğal sayı olarak da nitelendirilen sıfır sayısı, çok özel bir yere sahiptir.
0 Rakamı Özellikleri
Sıfır rakamının öne çıkan özellikleri, onluk sayma sisteminde hemen kendini belli etmektedir. Matematikte diğer rakam ve doğal sayılara göre oldukça farklı bir konumu bulunan sıfırın pek çok farklı sayı kümesi içinde yer alabilmesi mümkündür. Aynı anda farklı matematiksel terimleri karşılamayı başaran sıfır rakamının öne çıkan özelliklerine bakıldığında şu sayı kümeleri içinde yer aldığı görülebilmektedir:
- Tam sayılar,
- Doğal sayılar,
- Rakamlar,
- Sayma sayıları,
- Rasyonel sayılar,
- Reel sayılar
Rakam ile Sayı Arasındaki Fark
Rakam ve sayı arasındaki nüans, matematik biliminde deneyimli kişiler tarafından hemen fark edilmektedir. Ancak ilkokul ve lise eğitim seviyesindeki öğrencilerin rakam ile sayı arasındaki farkları ayırmada kaynaklara ihtiyacı olduğu görülmektedir. Çünkü günlük kullanımda, sayılar ile rakamsal semboller hakkında bilgisi olmayan kişilerin, bu iki kavramı birbirlerine karıştırmaları gayet normal olarak görülebilir. Fakat matematiksel kavramlar hakkında bilgi sahibi olan ve bu alanda temel eğitimlerden geçmiş kişilerin rakam ve sayı arasındaki farkı bilmemesi mazur görülemeyecek bir problemdir.
Matematik dersi ile yakından ilgili olmayan öğrenciler bile taban kavramı hakkında bilgi sahibi olabilmektedir. Onluk tabanda yani onluk sayma sisteminde 0 ve 9 dahil olmak üzere tam sayılar bulunmaktadır. Eğer taban sayısı 14’lük taban olsaydı, 12’ye de rakam denilebilirdi. Ancak onluk taban değerlendirildiği ve bu sayma şekli baz alındığı için 12 çift basamaklı sayı şeklinde nitelendirilmektedir.
Bu örnekler eşiğinde rakam ve sayı kavramlarına dikkat edildiğinde rakamlar, sayıların alfabesi şeklinde kabul edilebilmektedir. Çünkü alfabedeki harflerden kelimeler oluştuğu için, matematiksel düzlemde de rakamlardan sayılar oluşabilmektedir.
0 Rakamı Hakkında Tartışmalar, 0 Rakam Mıdır?
Bilimsel olarak sıfır rakamı hakkında tartışmalar yaşandığı görülmektedir. Ortaya atılan iddialara göre sıfırın bir doğal sayı olup olmadığı tartışma konusu haline gelmiştir. Bu iddialar genel olarak şu çerçevede şekillenmektedir:
- 1. İddia: Sıfır bir doğal sayıdır. Negatif olmayan tam sayılar doğal sayılar olarak kabul edildiği için sıfır da bu kümenin bir elemanıdır.
- 2. İddia: Sıfır bir doğal sayı değildir. Çünkü ne pozitif ne de negatif olan yani nötr değere sahip olan bir sayının mantıken sayı şeklinde sayılması anlamsızdır. Ayrıca doğal sayılar, pozitif değere sahip tam sayılar kümesinden oluşmaktadır. Oysaki sıfır rakamı pozitif veya negatif değildir.
Türkiye’deki her yaş seviyesinde bulunan matematik ders kitaplarında, Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde çıkartılan ders kitaplarında hep sıfır rakamının doğal sayı kümesine dahil olduğu yazmaktadır. Hatta farklı dillerde yazılmış ve farklı ülkelerin eğitim sistemlerinde kullanılan pek çok matematik kitabında da sıfırın doğal sayı olduğu belirtilmektedir.
Öte yandan lisans ve lisans üstü eğitim seviyelerinde hazırlanan matematik kitaplarının ve akademik makalelerin büyük bir çoğunluğunda ise sıfırın doğal sayı olarak kabul edilmediğine dair önemli bilgiler yer almaktadır. Dolayısıyla bu bağlamda değerlendirildiğinde sıfır rakamının doğal sayı olarak kabul edilmediği teorilerin takip edildiği görülmektedir. Bu iddiaların kökeni de matematik dünyasını ortadan ikiye bölen bir ikilem yaratmaktadır.
Tarihte ilk olarak Mezopotamya’da nötr kavramını tanımlamak amacıyla kullanılan bir ifade olan sıfır, temelde ne pozitif ne de negatif değere sahiptir. Bazı matematikçiler sıfır rakamının nötr bir değeri olduğu için sayma işlemine eklenmesinin anlamsız olduğunu öne sürmektedir. Bununla birlikte karşıt görüştekiler ise nötr bir şeyi saymanın anlamlı olduğunu söylemektedir.